به گزارش پیام نورنا (PNUNA.COM) : آخرین بررسی‌های آژانس بین‌المللی پیشگیری از نابینایی حاکی از این است که ۲۷۳میلیون نفر در جهان مبتلابه درجاتی از کم‌بینایی هستند که از این تعداد ۳۶میلیون نفر مبتلا به نابینایی و ۲۱۷ میلیون نفر مبتلا به کم‌بینایی متوسط یا شدید هستند. حدود ۱۲۴ میلیون نفر دچار عیوب انکساری اصلاح نشده و ۶۵ میلیون نفر هم که به بیماری آب مروارید مبتلا هستند درمان نشده‌اند.
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ تعداد افراد نابینا از ۱۱۵ میلیون نفر خواهد گذشت و شمار افراد دارای محدودیت بینایی به ۵۸۸ میلیون نفر خواهد رسید. براساس داده‌های ۱۸۸ کشور جهان، بیشترین نرخ نابینایی در کشورهای در حال توسعه خواهد بود. یافته‌های محققان نشان می‌دهد آسیای جنوب شرقی دارای بیشترین تعداد افراد نابینا است. بعد از آن کشورهای شرق و غرب جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا دارای بالاترین نرخ نابینایی هستند.
تحقیقات انجام شده حاکی از این است که کشور ما رتبه ۱۶ دنیا را در زمینه آمار نابینایان و کم بینایان به خود اختصاص داده است واین در حالی است که تعداد کم بینایان در ایران ۶برابر نابینایان است.
چندی قبل قائممقام انجمن نابینایان کشور، از وجود ۱۱۵ هزار نابینا در ایران خبر داده و اظهار داشته است که از این تعداد ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر به کم بینایی و اختلال بینایی دچار هستند. این در حالی است که آنان برای دسترسی به حداقل‌های زندگی با مشکل مواجه هستند.
سبک زندگی مناسب
چندی قبل دکتر سید فرزاد محمدی ـ رئیس اداره سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مصاحبه با رسانه‌های گروهی اظهار داشته است: سبک زندگی مناسب میزان بروز بیماری‌های چشمی را یک سوم و برخی سرطان‌ها را تا یک دهم کم کرده و فرسودگی شبکیه را تا ۱۰ سال به تعویق می‌اندازد.
وی می‌گوید: بخش قابل توجهی از اختلالات بینایی قابل اجتناب است و این در حالی است که معلولیت‌های ناشی از نابینایی، بازتوانی مناسب از نظر شغلی، شهروندی و عملکردی باید مورد توجه قرار گیرد. آگاهی و اطلاع‌رسانی عمومی چه نزد سیاستگذاران و چه مردم باید انجام شود تا نسبت به سلامت بینایی خود حساس شوند.
رئیس اداره سلامت چشم و پیشگیری از نابینایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان این مطلب که خود مراقبتی از چشم‌ها به عنوان شعار امسال روز بینایی در ایران انتخاب شده است. هرچند سیستم‌های بهداشتی ماموریت و تکلیف دارند که در این خصوص خدمت ارائه کنند، ولی پیشگیری و کاهش بار بیماری مبتنی بر انتخاب‌های درست شهروندان در زمینه سلامت نیز بسیار مهم است. این در حالی است که انتخاب سبک زندگی مناسب و معاینات دوره‌ای چشم بخشی از کارهایی است که افراد برای سلامت چشم‌شان باید انجام دهند و شهروندان نباید برای سلامت چشم منفعل باشند زیرا سیستم‌های بهداشتی نمی‌توانند تمام نقش‌ها را عهده‌دار شوند.
وی یادآوری می‌کند: فرزندان ما ۱۲سال درس می‌خوانند ولی اطلاعات کمی نسبت به سلامت خودشان از جمله سلامت چشم دارند، برای همین سواد سلامت در جامعه کم است.
توصیه‌های سلامت چشم
دکتر محمدی با اشاره به این مطلب که عینک آفتابی و کلاه لبه‌دار از ایجاد آب مروارید، ناخنک، سرطان‌های پلک، سطح چشم و داخل چشم می‌کاهد می‌گوید: تغذیه سالم به ویژه در میانسالی از بروز پیری شدید شبکیه که منجر به نابینایی می‌شود تا ۴۰ درصد جلوگیری می‌کند و همان دستورات تغذیه‌ای که برای کاهش بیماری‌های قلبی و سکته مغزی توصیه می‌شود برای سلامت شبکیه چشم هم مفید است رعایت این دستورات از بروز آب مروارید می‌کاهد و وضعیت خشکی چشم را بهبود می‌بخشد و نیاز به قطره‌های چشمی را هم کم می‌کند.
وی می‌افزاید: در ارتباط کار با رایانه نیز توصیه می‌شود فرزندان از ماندن بیش از حد زیر سقف و کار با رایانه بپرهیزند و در فضای باز مدارس و خارج از فضای بسته ورزش کنند. برقراری تعادل بین کار چشمی نزدیک و دور، کوهنوردی، بودن در فضای باز در تعادل بینایی و کاهش اختلالات بینایی موثر است و نیاز به عینک را کم می‌کند.
شایع‌ترین بیماری‌های چشم
دکتر زهره بهروزی ـ چشم پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد شایع‌ترین بیماری‌های چشم می‌گوید: یکی از شایع‌ترین این بیماری‌ها کاتاراکت یا آب مروارید است که درصد بالایی از اعمال جراحی را به خود اختصاص داده است.
وی با اشاره به این مطلب که امروزه تکنیک جراحی آب مروارید خیلی پیشرفت کرده است، می‌افزاید: در گذشته این جراحی با برش دادن و بخیه زدن همراه بود، در حالی‌که امروزه با روش «فیکو» که نزد مردم به «لیزر» معروف شده است، انجام می‌شود. این جراحی بدون بخیه و به صورت سرپایی انجام می‌گیرد و موفقیت‌آمیز است، به نحوی که دید بیمار بعد از عمل جراحی، خوب می‌شود. این عمل همچنین عوارض روش‌های قبلی جراحی آب مروارید را ندارد و به راحتی انجام می‌گیرد.
این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد بیماری آب مروارید یاد آوری می‌کند: عدسی چشم از آب و پروتئین تشکیل شده است که بر اثر مرور زمان، حجم لایه‌های عدسی که به طور مرتب ساخته و زیاد می‌شود، شفافیت دید را کاهش می‌دهد، عدسی چشم دچار کدورت می‌شود و بیماری آب مروارید را به وجود می‌آورد، البته عواملی مانند اختلالات مادرزادی، بیماری قند، ضربه، سن بالا و مصرف بعضی از داروها مانند کورتون هم می‌تواند در ایجاد این بیماری موثر باشد. در بیماری آب مروارید زمانی که عدسی کدر می‌شود، دید بیمار کاهش می‌یابد و در مراحل پیشرفته بیمار حتی نمی‌تواند کارهای روز مره‌اش را انجام دهد و برای مطالعه و رانندگی نیز دچار مشکل می‌شود.
وی در مورد علایم این بیماری می‌گوید: این بیماری با کاهش دید، دوبینی، هاله اطراف نور، افزایش دید نزدیک و تغییر مداوم شماره عینک همراه است که بیمار با بروز این علایم به چشم پزشک مراجعه می‌کند. نکته مهم این است که بیمار کاندید جراحی باید از نظر جسمی سالم باشد و از نظر بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون و مشکلات تنفسی بررسی شود. در این جراحی در چشم برش خیلی کوچکی به وجود می‌آید، به وسیله دستگاه «فیکو» هسته عدسی خرد و تخلیه می‌شود و در داخل پوسته کپسول عدسی، یک لنز مناسب و دایمی با توجه به شماره چشم بیمار، قرار می‌گیرد.
آب سیاه و فشار بالای چشم
دکتر بهروزی در مورد آب سیاه هم می‌افزاید: بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۵ر۲ تا ۶ درصد افراد بالای ۴۰ سال مبتلا به بیماری آب سیاه چشم هستند و چون معمولا علامت خاصی ندارد به چشم پزشک مراجعه نمی‌کنند. این بیماری به علت فشار بالا در چشم به‌وجود می‌آیــد و فشار بالا نیز به تدریج اعصــاب بینایی را تخریب می‌کند و دید محیطی بیمار را با مشکل روبرو می‌سازد.
به نحوی که به تدریج تاریکی در میدان دید به‌وجود می‌آید، اما چون معمولا غیر از نوع حاد علایمی ندارد و تدریجی است بیمار خودش را با شرایط تطبیق می‌دهد و این در حالی است که فایبر‌هایی که مسئول دید ۱۰ر۱۰ هستند، تا آخر سالم باقی می‌مانند و به همین علت بیمار به سختی می‌پذیرد که مبتلا به آب سیاه شده است.
وی با اشاره با این مطلب که در بیماری آب سیاه مقدار دیدی که از دست می‌رود، غیر قابل برگشت است، یادآوری می‌کند: درمان آب سیاه به این دلیل انجام می‌شود که همین دید فعلی را برای بیمار حفظ کنیم. این در حالی است که اگر بیماری زود تشخیص داده شود، قابل درمان به وسیله دارو و جراحی است.
بیماران در معرض خطر
این چشم پزشک در مورد احتمال ابتلای افراد به بیماری آب سیاه می‌گوید: سابقه خانوادگی در افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، مهم است. از این رو معاینه بستگان درجه اول بیمار الزامی است. موضوع دیگر، سن بیمار است که با افزایش آن، احتمال ابتلا به بیماری آب سیاه هم زیاد می‌شود، مصرف دارو‌هایی مانند کورتون، سابقه ضربه، نزدیک بینی، سیاه پوستان و کسانی که مبتلا به بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت یا بیماری‌های قلبی عروقی هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آب سیاه چشم قرار دارند.
وی با اشاره به این مطلب که نمی‌توان افزون بر ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور را برای بیماری آب سیاه غربالگری کرد، می‌افزاید: رسانه‌های جمعی باید به مردم آموزش‌های لازم را بدهند تا برای درمان در اسرع وقت به چشم پزشکان مراجعه کنند.
اصلاح عیوب انکساری چشم
دکتر بهروزی در مورد روش‌های جراحی موسوم به «پی‌آرکی»، «لازک» و «لیزیک» هم یادآوری می‌کند: این اعمال برای اصلاح عیوب انکساری چشم است. همه بیماران کاندید خوبی برای این اعمال نیستند و مساله مهم این است که نه تنها عمل باید به خوبی انجام شود، بلکه بیمار باید سال‌های بعد هم مشکل پیدا نکند. بنا براین، چشم پزشک بیماران را برای این جراحی انتخاب می‌کند، به‌طوری که بیماران باید ۱۸ سال به بالا باشند، دریک سال گذشته هیچ‌گونه تغییری در عیب انکساری چشم نداشته باشند، شماره عینک آنان زیر ۱۰ دیوپتر باشد، بیماری‌ها مانند آب سیاه و قوز قرینه و آب مروارید و همچنین بیماری‌های سیستماتیک مانند قند و روماتیسم نداشته باشند و ضخامت قرینه خوبی هم داشته باشند.
وی در پاسخ به این پرسش که بهترین روش برای رفع عیوب انکساری چشم کدام است می‌گوید: این مساله بستگی به نیاز بیمار و سن او دارد به عنوان مثال، اگر سن بیمار ۴۰ سال باشد و نزدیک?بینی شماره ۳ـ یا ۲ـ داشته باشد، اگر او را «پی‌آرکی» کنیم، در دید نزدیک مشکل پیدا می‌کند، بنابراین برای هر بیمار باید با توجه به شرایط جسمانی‌اش تصمیم‌گیری کنیم. معمولاً عیوب انکساری چشم از طریق عینک یا کنتاکت لنز اصلاح می‌شود و یکی از عوارض لنز‌های تماسی نیز عفونت است که با توجه به شرایط بیمار از جمله جوان بودن، روش اصلاح عیب انکساری توسط پزشک، جراح انتخاب می‌شود و در حال حاضر روش جراحی متداول برای اصلاح عیوب انکساری، «پی آر کی» است.
پیر چشمی و علایم آن
دکتر ناصر معینی چشم پزشک در مورد پیر چشمی به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: با افزایش سن، عدسی چشم سفت شده و قدرت انعطاف آن کم می‌شود و قابلیت تطابق‌پذیری آن کاهش می‌یابد ازین رو فرد در دیدن اجسام نزدیک با مشکل رو به رو می‌شود و اجسام را تار و غیر واضح می‌بیند که به این عارضه پیر چشمی می‌گویند.
وی با بیان این مطلب که پیر چشمی معمولاً از سن ۴۰ سالگی مشخص می‌شود و یکی از شایع‌ترین اختلالات چشمی است می‌افزاید: در حالت طبیعی، عدسی با تغییر انحنا و قدرت تطابق‌پذیری خود، باعث می‌شود که اجسام را در فاصله نزدیک به خوبی ببینیم اما کسی که دچار پیرچشمی شده برای دیدن اجسام نزدیک نیاز به عینک دارد و بدون استفاده از عینک در بسیاری از امور از جمله مطالعه کم‌توان است. کسانی که دارای عیوب انکساری، دوربینی، نزدیک بینی وآستیگماتیسم هستند به پیر چشمی مبتلا خواهند شد، البته پیرچشمی در افرادی که قبلاً مبتلا به نزدیک بینی بوده‌اند شدت و دردسر کمتری دارد زیرا نزدیک بینی تا اندازه‌ای پیر چشمی را خنثی می‌کند. درد مشترک افراد مبتلا به پیرچشمی وابسته بودن آنان به عینک جهت دید نزدیک است، پیر چشمی غالباً زمانی خود را نشان می‌دهد که دامنه تطابق چشم بیمار به کمتر از ۵ دیوپتر برسد.
این چشم پزشک در مورد علایم این بیماری می‌افزاید: احساس خستگی چشم و سردرد در هنگام انجام کارهایی که نیازمند دید نزدیک هستند مانند مطالعه، خیاطی و یا کار با رایانه، عدم توانایی شخص در مطالعه و خواندن مطالب روزنامه و موبایل از فاصله نزدیک،نیازمندی به نور مستقیم در هنگام مطالعه و احساس سرگیجه در هنگام مطالعه است.
مگس‌پران ناگهانی: مگس‌پران چشمی نیز به دلیل اینکه قوام زجاجیه تغییر می‌کند باعث ایجاد سایه‌هایی در دید فرد می‌شود. مگس‌پران‌ها خطرناک نیستند ولی در صورتی که سالمند دچار مگس‌پران جدیدی شود، به‌خصوص اگر همراه با جرقه زدن باشد حتما نیاز به معاینه دارد. جرقه زدن گاهی نشانه پارگی شبکیه چشم است که نیازمند درمان فوری است. از اینرو بیماران حتما باید در اولین فرصت به چشم‌پزشک مراجعه کنند.
زخم‌های بادوام در اطراف چشم: زخم‌های روی پلک و اطراف چشم نیاز به بررسی دارند. اگر زخمی بیش از ۲ هفته روی پلک یا قسمت‌های دیگر صورت بماند فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند. احتمال بروز سرطان‌های پوستی در افراد مسن زیاد است.
مصرف بعضی از داروها: اغلب بیماران مبتلا به روماتیسم از داروی کلروکین استفاده می‌کنند. سالمندانی که از این دارو استفاده می‌کنند حتما باید هر ۶ ماه یک‌بار به چشم‌پزشک مراجعه کنند.
مبتلایان به دیابت: افراد مبتلا به دیابت نوع۲ حتما باید سالیانه یک‌بار به چشم‌پزشک مراجعه کنند. اگر در معاینه بیمار علائم چشمی دیده شود، معاینه باید هر۲، ۴ یا ۶ ماه یک‌بار تکرار شود. افراد دیابتیک که دیابت کنترل‌نشده و نوسانات قندخون دارند، مشکل دید پیدا می‌کنند. مثلا اگر فردی قندخون ۳۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر داشته باشد و با مصرف دارو قندخون‌اش متعادل شود و در واقع دچار بالا و پایین رفتن شدید قندخون شود، دچار تاری دید خواهد شد و ممکن است احساس کند نمره عینکش تغییر کرده است. این افراد معمولا چند روز در همین وضعیت می‌مانند و بعد به تدریج تاری دید بهتر می‌شود. تاری دید ناشی از نوسانات قندخون که در سالمندان بیشتر دیده می‌شود نیاز به پیگیری دارد.
فشارخون بالا و کنترل‌نشده: سالمندانی که فشارخون بالا دارند ممکن است دچار خونریزی چشمی در ناحیه شبکیه شوند. این افراد هم نیاز به درمان به‌موقع و پیگیری دارند.
وی توصیه می‌کند: بهتر است افراد بعد از ۶۵ تا۶۰ سالگی هر ۶ ماه یک بار به متخصص چشم‌پزشک مراجعه کنند. زیرا که آب‌مروارید و افزایش فشار داخل کره چشم بیماری‌های بسیار مهمی هستند که باید زود تشخیص داده شوند.
